جرم و کلاهبرداری در متاورس
هر پدیده جدیدی که خلق میشود میتواند به همراه خود شرایطی را بوجود آورد که سواستفاده از آن بسیار ساده بوده و ضرر و خسارت مادی و معنوی زیادی به بار آورد. پدید آمدن محیط جدید متاورس هم، همانطور که انتظار میرفت مسیر بروز جرایم متعددی مانند کلاهبرداری از طریق خرید زمین در متاورس را برای مجرمان هموار کرده است.
تعریف متاورس
اصطلاح متاورس از ترکیب دو واژه Meta به معنی فراتر، ماورا و Universe به معنی جهان به وجود آمده و به طور کلی معنی واژه متاورس، “فرا جهان” (Metaverse) است.
اولین مفاهیمی که باید از متاورس بدانید را در “متاورس و جهانی که متا برای ما متصور شده است” بخوانید
متاورس یک فضای مشترک مجازی و شبکهای گسترده از جهانها و شبیهسازیهای سهبعدی پایدار است و از طریق هدستها، عینکها، گوشیهای هوشمند و رایانهها که به صورت آنی و لحظه به لحظه پردازش میشوند، در دسترس قرار میگیرد.
افراد در متاورس حضور و ارتباطی متفاوت را با یکدیگر تجربه میکنند. هر فردی میتواند در هر زمان و مکانی بدون هیچگونه محدودیتی در متاورس حضور یابد. این مجموعه میتواند به صورت همزمان تعداد زیادی از افراد را به صورت مجازی در خود جای دهد، بدون آنکه لازم باشد این افراد در یک مکان فیزیکی حضور داشته باشند.
سمینارها، دیدارها، کلاسهای آموزشی، صنعت مد و پوشاک، پزشکی و… مواردی هستند که متاورس باعث شده است چشمانداز جدیدتری پیدا کنند.
تعریف کلاهبرداری
به موجب ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، چنانچه فردی از طریق ارتکاب هر نوع رفتار فیزیکی، مانند بهرهگیری از هر نوع وسایل و یا انجام هر نوع عملیات متقلبانهای، شخص یا اشخاص دیگری را اغفال نماید و به واسطه فریب دادن، اموال آنها را ببرد، مرتکب جرم کلاهبرداری شده است. در جرم کلاهبرداری، فرد زیاندیده مال خود را از روی رضایت اما در نتیجهی فریب و اغفال به کلاهبردار میسپارد. در حوزه متاورس قانون تعریف و تصویب شدهای در ایران وجود ندارد اما به هرحال ممکن است علاوه بر کلاهبرداری از طریق خرید زمین در متاورس، سرقت، خیانت در امانت، تحصیل مال از طریق نامشروع، پولشوئی و… محقق شود که همگی به موجب قوانین مربوطه قابل پیگیری و رسیدگی است. با ما تا انتها همراه باشید.
در ادامه شیوههایی از کلاهبرداری در متاورس را برای شما بازگو کرده ایم:
کلاهبرداری از طریق خریدن زمین در متاورس
مفهوم زمین در متاورس به معنای تکهای از یک فضای دیجیتالی قابل خرید است که صاحبان آنها میتوانند از آن برای اهداف مختلف استفاده کنند، یا آن را تنها برای کسب سود در کوتاهمدت یا میانمدت بخرند.
محبوبیت خرید و فروش ملک دیجیتال یعنی شرکتهایی مانند گروه متاورس روی وظایفی مربوط به خرید، فروش و بازاریابی مثل یک بنگاه املاک کار میکنند. با افزایش قیمتها انگار خریداران در مورد زمین مجازی عقل خودشان را از دست دادهاند. برخی اما بر این عقیدهاند که سرمایهگذاری در املاک دیجیتال باید محتاطانه باشد.
با وجود قیمتهای بالا، املاک و مستغلات متاورس همچنان طرفداران زیادی دارد، به خصوص شرایطی که اپیدمی کرونا به وجود آورده و باعث شده افراد زیادی در فضای مجازی وقت بگذرانند. علاقهمندان به املاک و مستغلات متاورس نیز با هم رقابت دارند.
اما در چین، کشور باهوش و ریسکپذیر در تکنولوژی، شرایط کمی متفاوت است. پس از اعمال ممنوعیت مطلق ارزهای دیجیتال، تجارت و استخراج آنها، مقامات چین اکنون تمرکز خود را به متاورس معطوف کردهاند. کمیسیون تنظیم مقررات بانکی و بیمه چین به مردم در مورد کلاهبرداری و تقلب در خصوص خرید زمین در متاورس هشدار داده است.
شرکت روزنامه People’s Daily نیز با این قضیه موافق است و گفته فروش املاک در متاورس ریسک بالایی از نوسانات را به همراه دارد.
اخیرا در ایران نیز، همزمان با داغشدن بازار خریدوفروش زمین و دیگر اقلام مجازی مربوط به برنامههای فعال در حوزه متاورس، در برخی از پلتفرمهای ثبت آگهی آنلاین ایران، آگهیهایی منتشر می شود که در آن به خرید و فروش زمین در متاورس اشاره شده است. آنطور که پیداست، ثبتکنندگان این آگهیها بهدنبال نوعی واسطهگری برای خریدوفروش اقلام مجازی موجود در پلتفرمهای دیسنترالند (Decentraland) و سندباکس (Sandbox) بودهاند. یعنی افرادی که پیش از این در دیسنترالند و سندباکس زمین و دیگر اقلام مجازی را معامله و یا خرید و فروش میکردند، به افرادی که اطلاعاتی کمتری در این حوزه دارند مشاوره میدادند و یا برایشان در این پلتفرمها واسطهگری میکردند.
جالب اینجاست که برخی از پلتفرمهای ثبت آگهی داخلی، بلافاصله پس از انتشار اخبار مبنی بر هشدار کلاهبرداری، مطالب مربوط به «خریدوفروش زمین در متاورس» یا «سرمایهگذاری در متاورس» را از فهرست آگهیهای خود حذف کردهاند.
اما دقت کنید که خریدوفروش زمین یا هر محصول مجازی دیگری در متاورس فقط باید در پلتفرمهای فعال در حوزه متاورس انجام شود. معمولاً در بازارهای اختصاصی این پلتفرمها یا بازارهای شناختهشده خریدوفروش توکن (NFT) انجام میشود. برای مثال، زمینهای دیسنترالند را میتوان در بازار اختصاصی خودش معامله کرد. اقلام مجازی سندباکس هم در بازارهای مطرح NFT، مانند اوپن سی (OpenSea) و رَریبل (Rarible)، قابلمعامله هستند.
در واقع برای خرید زمین در پلتفرمهای فعال در حوزه متاورس، هیچ نیازی به مراجعه به واسطهها نیست. اگر شخصی تجربه کار با پلتفرمهای حوزه ارز دیجیتال را داشته باشد، میتواند با متصلکردن کیف پول خود به دیسنترالند، سندباکس یا سایر برنامهها، اقدام به خریدوفروش اقلام مجازی کند.
با کلاهبرداری از طریق فروش زمین در متاورس چگونه برخورد میشود؟
در خصوص کلاهبرداری از طریق خرید زمین در متاورس، با توجه به اینکه قانون نوشته شدهای در خصوص متاورس وجود ندارد، وکلا به چنین استنباطی رسیدهاند:
در صورتی که کلاهبرداری صرفاً در فضای مجازی انجام شود و یا اینکه شخص کلاهبردار از طریق توسل به ابزارهای رایانهای و یا تبلیغات در فضای مجازی موجب اغفال زیاندیده شده و از این طریق اموال او را از برباید، براساس ماده ۱ قانون تشدید مجازات ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری و یا ماده ۱۳ قانون جرایم رایانهای با او برخورد خواهد شد.
بنابراین، با توجه به اینکه جرم به چه نحوی و با استفاده از چه وسایلی در فضای مجازی برای اغفال و یا فروش زمین در متاورس انجام شده، نوع مجازات متفاوت خواهد بود.
اما به هرحال باید حتما رفتاری که موجب اغفال و فریب میشود، انجام شده و قابل اثبات باشد.
تبلیغات تجاری در فضای مجازی مبنی بر سرمایهگذاری در متاورس و خرید امتیاز بازیهای متاورس، خرید زمین در متاورس با قصد امیدوار نمودن مردم به امور واهی و غیر واقعی، که منجر به بردن مال مردم شود، میتواند به عنوان رفتار متقلبانه مد نظر دادگاه قرار گیرد.
بهطور مثال اشخاصی که با تبلیغات گسترده در فضای مجازی یا دادن وعدههای واهی به افراد میگویند که با پرداخت وجه به حساب بانکی و یا انتقال رمزارز به کیف پول، برای آنان در متاورس زمین میخرند، اما پس از اینکه وجوه نقدی و یا رمزارز به حساب آنها انتقال یافت، از دسترس خارج میشوند. رخ دادن چنین مواردی کلاهبرداری محسوب میشود.
پیشتر نیز گفته شد که به دلیل جدید بودن متاورس، در این مورد قانون نوشته شدهای وجود ندارد.
بنابراین قانون مجازات اسلامی و پیگیری آن در ایران تنها با تکیه به نظر فقها امکانپذیر است. نظر یکی از فقها در خصوص ماهیت خرید زمین در متاورس اینچنین است که در فقه و قانون ما اساساً چیزی قابلیت معامله کردن و خرید و فروش دارد که عین باشد، یعنی قابل رویت و اشارهکردن و ملموس باشد. بنابراین چون در متاورس چیزی که به معنی عین در قانون ایران است وجود ندارد، لذا خرید در متاورس جایز نمیباشد!
دزدیدن و سو استفاده از اطلاعات موجود در متاورس:
تحقیقی از Bright Data وجود دارد که به اهمیت دادهها در محیطهای مجازی مانند متاورس تأکید کرده است. این نظرسنجی که توسط Vanson Bourne از 400 رهبر صنعت فناوری اطلاعات و فناوری در سراسر ایالاتمتحده و بریتانیا انجام شد، نشان داد که 54 درصد از پاسخدهندگان معتقدند دادهها برای حفظ متاورس حیاتی هستند.
84 درصد از رهبران بخشهای فناوری اطلاعات، مخابرات و فناوری، برای حمایت از استراتژی متاورس خود، میگویند که در حال برنامهریزی برای تهیه راهحلهای هوشمند دادهای هستند که در دو سال آینده در دنیای مجازی مستقر میشوند.
اگرچه در روزهای اولیه متاورس هستیم، بسیاری از پاسخدهندگان نگرانیهای خود را درباره «انطباق و استانداردها» (47 درصد) و «تجربه زمان و مکان کارمندان» (38درصد) در داخل متاورس ابراز کردند. این نگرانیها نشاندهنده نیاز به استانداردها و شیوههای متاورس یکپارچه و همچنین یک کد رفتاری برای جمعآوری انواع مختلف دادهها است.
این فناوریها برای سرکردههای صنعت فناوری و کسبوکارشان مهم است، زیرا با دقت به اندازهگیری دادههای ایجادشده توسط فناوریهای واقعیت افزوده و واقعیت مجازی میپردازند و دیگر دادههایی هم که در دسترس عموم قرار دارند را ثبت و ضبط میکنند.
اگرچه دادهها برای موفقیت متاورس مهم و ضروریاند اما هنوز مسائل و سوالات جدی و مبهمی درباره شیوه ضبط، اندازهگیری و نگهداری دادهها وجود دارد. 60 درصد از همه رهبران فناوری اطلاعات که قصد دارند عملیات تجاری را در متاورس یکپارچه کنند، نگران «داده» و «امنیت» در آن هستند.
اور لنچنر مدیرعامل Bright Data نیز بر نیاز جمعآوری مسئولانه و هوشمندانه دادهها در متاورس و جلوگیری از آسیب رساندن به اکوسیستم کلی دادهها به هر قیمتی هشدار داده است.
متاورس، یک مرز هیجانانگیز برای همه است، بهخصوص برای کسانی که در فضای داده هستند؛ اما ما باید آمادهباشیم که دقیقاً چه مقدار و همچنین انواع دادههایی را که سازمانها در برنامهریزی جهت کسبوکار آیندهشان نیاز دارند، اندازهگیری کنیم.
بنابراین مسئولیت سنگینی وجود دارد که از اطلاعات فوقالعاده زیادی که کاربران در اختیار این سیستم خواسته و ناخواسته قرار میدهند به خوبی محافظت شود و خیال کاربران را از این بابت راحت کند.
در عین حال، اگرچه دادهها برای حضور در متاورس ضروری و حیاتی هستند اما اگر در حال فعالیت در متاورس هستید بهتر است تا جای ممکن و تا بالارفتن سطح امنیت و نگهبانی از دادهها و وضع قوانین جدید، اجازه سو استفاده مجرمان از حریم شخصی خود را ندهید.
کلاهبرداری با وعده سود و افزایش سرمایه در متاورس:
کشور چین به مردم هشدار داد که مراقب کلاهبرداران در متاورس باشند. در اطلاعیهای که در بخش قبل به آن اشاره شد گفته شده است عاملان این فعالیتهای غیرقانونی با استفاده از کلمه متاورس، پول نقدی که مردم به سختی به دست آوردهاند را سرقت میکنند. در این اطلاعیه، دولت چین علاوه بر این هشدار، راههایی را که متاورس به زمین بازی برای کلاهبرداران تبدیل شده است، برجسته کرد.
اولین مورد توسط پروژههایی بوده که نویدبخش ادغامهای فناوری پیشرفته، مانند هوش مصنوعی (AI) و واقعیت مجازی (VR) برای ارتباط کاربران با متاورس هستند. کمیسیون میگوید چنین طرحهایی سرمایهگذاران را با وعدههای بازدهی مجلل به دام میاندازند تا سرمایههای آنان را از بین ببرند.
دومین مورد در لیست کمیسیون، بازیهای محبوب بلاکچین برای کسب درآمد (P2E) قرار دارند. این کلاهبرداریهای در حال اجرا، سود بالایی را برای کاربران تضمین میکنند که بلافاصله پس از دستیابی به اهداف شوم خود ناپدید میشوند. یکی دیگر از تاکتیکهای رایج این کلاهبرداران، تبلیغات پروژههای غیرمنقول املاک و مستغلات برای تحریک خرید وحشتناک است.
دفتر کنفرانس مشترک بین وزارتی درمورد دفع منابع مالی غیرقانونی، از مردم خواسته که نسبت به چنین پروژههایی احتیاط کنند و مواردی که مشاهده میکنند را گزارش دهند. در نسخه رسمی این هشدار نوشته شده است:
فعالیتهای کلاهبرداری تحت عنوان ” متاورس” جذابتر و فریبندهتر است و شرکتکنندگان در معرض آسیب اموال هستند. از عموم مردم درخواست میشود که آگاهی خود را از قابلیتهای پیشگیری و شناسایی خطر افزایش دهند و مراقب فریبخوردن باشند.
مدتهاست که مقامات چینی بهشدت به دنبال ارزهای دیجیتال و فعالیتهای مرتبط با آنها بودهاند. با این حال به نظر میرسد که آنها در مورد پروژههای حوزه متاورس و توکنهای غیرقابل تعویض (NFT) سهل انگارانهتر عمل میکنند و بسیاری از کارهایی که در مورد آنها انجام شده، صرفاْ فقط صدور اخطار بوده است.
به غیر از اطلاعیههای ذکر شده، بانک عمومی مردم چین (PBoC) نیز در نوامبر سال گذشته در مورد متاورس و NFT ها هشدار داد. بانک مرکزی گفت نداشتن مبنای فیزیکی، آنها را مستعد تسهیل فعالیتهای غیرقانونی میکند. از جمله فعالیتهایی که در این لیست قرار داشتند، جمعآوری کمکهای مالی غیرقانونی، شرکتهای هرمی، کلاهبرداری، پولشویی، فرار مالیاتی و اخاذی بوده است. با این وجود حتی در آن زمان بیش از ۱۰۰۰ شرکت، از جمله غولهای فناوری Tencent و Huawei، در سال ۲۰۲۱ برای ساخت علائم تجاری متاورس درخواست دادند. شانگهای حتی خدمات عمومی مرتبط با بلاکچین و متاورس را در برنامه توسعه پنج ساله خود گنجانده است. باید دید که آیا مقامات چینی در این سرمایهگذاری جدید فناوری، سختگیرانه عمل خواهند کرد یا آن را به شیوهای احتیاطی پذیرفتهاند.
سوءاستفاده از نوبها در متاورس:
متاورس به شما اجازه میدهد زندگی جدیدی در آن داشته باشید. بدنیای گیمینگ نیز همواره در حال پیشرفت است. برای همین شرکتهای مختلف در تلاشند که در بطن این جریان قرار بگیرند. گیمینگ یک صنعت سودده و قدرتده است چرا که بحث ارز دیجیتال (Crypto Currency) در بازیهای ویدیویی مطرح است. از طرفی ساخت یک دنیای کاملاً مجازی نیازمند زیرساخت بسیار گسترده ایست و چنین زیرساختی بیشتر در دست شرکتهای بزرگی گیمینگ مثل بلیزارد است.
مورد دیگر درباره کاراکترهای بسیار ساده متاورس است. ظاهر افراد در متاورس خیلی به آواتار موجود در ایکسباکس ۳۶۰ شبیه است! متاورس شاید برای افراد عادی خیلی هیجان انگیز باشد، اما برای گیمرها نه تنها هیجان انگیز نیست بلکه حتی پیش پا افتاده است. چون گیمرها مدت زیادی است که به بازیهای بزرگی مثل جیتیای آنلاین (GTA Online) دنیای وارکرفت (World of Warcraft) و دیگر عناوین دسترسی داشته اند و دنیای مجازی متاورسی چیز جدیدی برای آنها نیست. حتی موضوع متاورس امکان دارد برای گیمرها خستهکننده نیز به نظر برسد.
اما دقت کنید که یکی از پایههای اصلی متاورس ارز دیجیتال و NFT است و دلیل دیگری که ارز دیجیتال جایی در گیمینگ ندارد هم همین است. با اینکه کریپتو به طور کلی در متاورس به شدت پرطرفدار است اما گیمرها از متاورس استقبال چندانی نکردهاند.
اخیرا بازیهای play-to-earn مثل Axie Infinity و The Sandbox طرفداران زیادی پیدا کرده اند. یکی از نقاط اشتراک این بازیها، سیستم اقتصادیشان است. مثلا بازی The Sims اینچنین است که در آن بازیکن میتواند داراییهای درون بازی را با ارز درون بازی خریداری کند اما ارز و داراییهای آن در دنیای واقعی ارزشی ندارند. چون هیچ زیرساختی برای نقدینگی در آن در نظر گرفته نشده است. یک بازی سنتی دیگر، World of Warcraft، بازاری دارد که بازیکنان میتوانند داراییهای درون بازی را خریداری کرده و شخصیتها را مبادله کنند، اما این بازی هم سازماندهی نشده و پراکنده است. ترکیب بلاکچین با مدل play-to-earn این مشکلات را تا حدود زیادی حل کرده است.
در حال حاضر تراکنش مالی گیمرها زیاد است. از خرید اعتبار و اشتراک تا خرید بازی. اما بحث اضافه کردن ارز دیجیتال به دنیای گیمینگ کار بسیار بیهوده ایست و تنها باعث بیشتر شدن این تراکنش ها شده و ارزش یک واحد ارز دیجیتال را از دیگری بیشتر کند.
نکته جالب اینجاست که بازیهای بلاکچینی هم که عرضه میشوند، توسط غیرگیمرها ساخته شده اند. افرادی که تنها به فکر سود آن هستند. اگر دقت کنید اتفاقا به لحاظ طراحی (گیم دیزاین) نیز مشکلات زیادی دارند.
بازی نوب ها چه سودی برای رمزارز ها دارد؟
هر شرکت با استفاده از تراکنش ارز دیجیتال در بازی به سودی میرسد. دقیقاً مانند آنچه در تراکنش کارت به کارت اتفاق می افتد. شما با جابجایی ۵۰۰ هزار تومان از حسابتان 501 هزارتومان کسر میشود. این هزار تومان سودیست که بانک از تراکنش شما بدست می آورد. . دقیقاً این جریان در بحث بازیهای بلاکچین نیز وجود دارد. مشکل اینست که شرکتهایی از ارز دیجیتال استقبال کرده اند که به شدت حریص بوده و رابطه خوبی با جامعهی گیمینگ ندارند. الکترونیک آرتز که با تراکنشها و لوت باکسهایش (Loot Box) به اعتبار خود لطمه زیادی زده است. به همین علت اگر پروژهای در این شرکت ساخته شود میتوان باگ ها و مشکلات زیادی در آن یافت.
مشکل بعدی اینجاست که در حال حاضر بازیهای معروف از ارز های دیجیتال استفاده نمیکنند. چون مخاطب بازیهای ویدیویی گیمرها هستند و گیمرها هم از بازیهای بلاکچین استقبالی نکردند. وجود کلاهبرداریهای زیاد و توضیحات گنگ آنها باعث میشود بازیهای بلاکچین غیرقابل اعتماد باشند. شاید برایتان سوال باشد که پس چه کسی سرگرم بازی در آنهاست که چنین سودی برده اند؟
پاسخ روشن است: نوب ها!
عموما گیمرها مخاطبان بازیهای بلاکچین نیستند. برای همین اطلاعات چندانی از بازیسازی و عملکرد آن ندارند. در سال ۲۰۲۰ کاربران بازیهای بلاکچین رشد قابل توجهی داشتند. اکثرا هم افرادی بودند که دورکار و خانه نشین شده بودند. گیمرها در دوران پاندمی تفاوت چندانی در روند زندگی خود نداشتند. رشد عناوین بلاکچین به دلیل بیکار شدن غیرگیمرها بود.
اینجاست که فرصت برای سوء استفاده پیش میآید. افرادی که پول لازم اند یا افرادی که فکر میکنند بدون کار و زحمت میتوانند پولدار شوند به این عناوین ترغیب میشوند. همین باعث میشود زمینه سو استفاده از آنها فراهم شده و به سرعت هم اثری از آثارشان باقی نماند.
اینچنین است که متاورس برای تازه واردان دنیای گیم فضای بسیار مناسبی برای سو استفاده و بالا بردن ارزش ارزهای دیجیتال نا امن میشود.
مزاحمت و گروگان گیری در متاورس!
اوایل سال گذشته یکی از کاربران چت در واقعیت مجازی (VR Chat) با اتفاق عجیبی روبرو شد. او و دوستانش در این فضا در حال گفت و گو بودند که به طور ناگهانی گروهی از افراد وارد چت آنها شدند. این افراد ظاهر خاصی داشته و تصمیم گرفتند تا آنها را گروگان بگیرند!
بله گروگان!
اما مثل اینکه گروه پلیسی در متاورس وجود دارد به نام لولی (Loli Police Department)، که وارد عمل شدند و با آنها برخورد کردند! بعد از اینکه مجرمان دستگیر شدند، تیم لولی با تمام افراد صحبت کردند. این اتفاق آن قدر تحسین برانگیز بود که در حال حاضر فردی که برایش مزاحمت ایجاد شده بود به این تیم پیوسته است.
در حال حاضر در سرور دیسکورد این تیم بیش از ۱۱هزار نفر عضو اند و بزرگترین تیم ضد جرم و جنایت در فضای واقعیت مجازی را تشکیل داده اند. تیم پلیس لولی باعث میشود تا افراد حس یک پلیس واقعی بودن را تجربه کنند. همین باعث شده تا دنیای واقعیت مجازی بسیار جذاب شود.
در سال ۲۰۱۸ این تیم بهعنوان یک شوخی میان تعدادی از افراد ساخته شد. چون افراد زیادی از کاراکتر ناکلز اوگاندایی (Ugandan Knuckles) استفاده میکردند که بسیار آزاردهنده بود. در واقع گروه لولی به وجود آمد تا افرادی را که از این شخصیت استفاده میکردند دستگیر کند.
با این حال، تیم پلیس لولی از آن زمان بسیار پیشرفت کرده است. کاربران آن درجه دارند و براساس فعالیتشان ردهبندی میشوند و در سرور دیسکورد این موارد بررسی میشود. نام لولی هم برای این انتخاب شده است که باید اعضای این گروه شبیه کاراکترهای انیمه ای با این نام باشند.
قتل در متاورس!
کشتن یک انسان، یک جرم جنایی است و ما در واقع مجبور نیستیم آن را به شما یادآوری کنیم. اما آیا کشتن آواتار یک نفر در متاورس به همان اندازه جدی است؟ متاورس با فناوریکه ما برای دسترسی به آن استفاده میکنیم، شکل میگیرد که میتواند شامل واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و رابط های مغز و کامپیوتر (BCI) باشد. همانطور که می دانید، محبوبیت دنیای متاورس و دنیای مجازی دائماً در حال افزایش است و همیشه چیز جدیدی در این فناوری وجود دارد که مردم می خواهند تا حدی که جنایات در دنیای واقعی معادل خود را در فضای مجازی دارند، کشف کنند.
جرایمی مانند قتل، دزدی، تجاوز جنسی و تهدید در صورتی که علیه یک فرد فیزیکی انجام شود جرایم قابل مجازات است، اما در دنیای مجازی به نظر میرسد که قوانین تغییر میکند. تا چه مرحله ای؟ در اینجا توضیح می دهیم که قانون در مورد این اقدامات چه میگوید و مرزی که جرایم فیزیکی را از جرایم ارتکابی در دنیای مجازی جدا می کند کجاست.
مجازات قتل در متاورس چیست؟
در قانون جزا قتل مشروح در ماده 139 و مجازات آن بین 15 تا 25 سال حبس است اما در مورد مرگ شخص دیگر (در عالم واقع) اعمال میشود. همانطور که میتوان پیشبینی کرد، کشتن آواتار یک فرد به همان شیوه مجازات نمیشود.
جرم علیه تمامیت اخلاقی قابل اعمال است. در شدیدترین موارد که مرگ آواتار واقعاً مستلزم ایجاد تأثیر بر شخص است، ماده 173 قانون مجازات که رفتار تحقیرآمیز، مزاحمت در محل کار، مزاحمت اموال غیرمنقول، آزار و اذیت غیرمنصفانه و خشونت خانگی را تنظیم میکند و مجازات دارد. محکومیت به حبس از 6 ماه تا 2 سال برای “اعمالی که بهطور جدی تمامیت اخلاقی را در هر زمینهای تضعیف میکند”.
یک آواتار، تصویر ماست. جرم دیگری که میتوان در مورد اعمال با آواتارهای متاورس اعمال کرد، ماده 197 جرم کشف و افشای اسرار به عنوان نقض حریم خصوصی است. در این زمینه، میتوانیم تعبیر کنیم که یک آواتار ارتباط نزدیکی با تصویر یک شخص دارد و آسیب رساندن به آن آواتار نیز به معنای آسیب رساندن به تصویر یک فرد است.
ارکان تشکیل دهنده جرم
به طور کلی از کجا بدانیم که نسبت به ما جرمی رخ داده یا خودمان جرمی مرتکب شده ایم؟ برای وقوع هر جرمی از کلاهبرداری از طریق خرید زمین در متاورس تا قتل در متاورس، باید شرایطی وجود داشته باشد که به آنها ارکان تشکیلدهنده جرم میگویند.
وجود سه عنصر قانونی، مادی و معنوی برای جرم محسوب شدن یک عمل ضروریست، به طوریکه در صورت عدم وجود هر یک از عناصری که گفته شد، اساساً جرمی واقع نمیگردد.
رکن قانونی
مهمترین رکن برای تشخیص جرم بودن و یا نبودن یک رفتار، عنصر قانونی است. در واقع رفتار ارتکابی شخص متهم میبایست با قانونی که قبل از ارتکاب آن رفتار تصویب شده است، تطبیق داده شود. تشخیص رکن قانونی، در ایران برعهده مجلس شورای اسلامیست و ممکن است که درباره برخی جرم های رخ داده در بستر متاورس که در گستره جهانی عمومیت دارد و مسائلی جدید محسوب میشود، قوانین مجلس اسلامی کارگشا نباشد.
مگر اینکه در جهان متاورس، ادیان هم وارد شوند و همانطور که پلیس متاورس داریم روحانی و پدر روحانی و پاپ داشته باشیم میتوان از قوانین دینی هم برای برخورد با شیوههای جرمی که در متاورس رخ میدهد برخورد کرد. اما گفتنیست درخصوص اختلاس و کلاهبرداری و جرم کلاهبرداری رایانهای، ماده ۷۴۱ قانون مجازات اسلامی (ماده ۱۳ قانون جرایم رایانهای)، به کار برده میشود.
رکن مادی
تشخیص و احراز این رکن باید توسط وکلا و افرادی که به حقوق تسلط کافی دارند صورت بگیرد. مثلا رکن مادی جرم کلاهبرداری سنتی عبارت است از رفتار فیزیکی، متقلبانه بودن وسایل یا عملیات مورداستفاده کلاهبردار، فریب خوردن زیان دیده و بردن مال متعلق به زیان دیده. و به این شکل عمل فرد بهعنوان رکن مادی جرم تایید میشود.
رکن معنوی
ممکن است کلاهبرداری با شیوههای مختلفی رخ دهد، برای مثال کلاهبرداری در خرید زمین در متاورس میتواند کلاهبرداری سنتی محسوب شود یا رایانهای، بنابراین باتوجه به شرایط بوجود آمده و بررسی آن میتوان تشخیص داد که کدام یک از این موارد است.
اگر به این مطلب علاقه داشتید، میتوانید در این مقاله نیز دیگر “چالشها و ظرفیت های متاورس” را بخوانید.
جمعبندی
شاید زمانی که متاورس فعالیت خود را آغاز کرد، هرگز تصور نمیشد که امیال و غرایز انسان در دنیای واقعی در آن دخیل شده و سرنوشتساز باشد. هرچقدر هم که با هدف نزدیککردن تجربیات آن به زندگی واقعی در شرایطی که مسافتها اجازه آن را نمیدهد، پیشرفتها را در خود میپذیرفت. اما اکنون میبینیم که انسانها در آن به گونهای حضور دارند که تجربیات و آسیب هایشان مانند دنیای واقعی جدی و قابل پیگیریست.
مجازات، پلیس، قوانین، مارکتها، بیمارستان، آسیب روحی، آسیب جسمی و… چه کسی میداند؟ شاید روزی برسد که انسان پس از مرگ خود نیز هنوز در متاورس زنده باشد و بتواند به زیست خود ادامه دهد.
شاید هم برای آواتارهایمان در یک حادثه رانندگی مجازی اتفاق بدی رخ دهد و بعد از یک دوره کما بمیرند.شاید هم علم در متاورس پیشرفت کرد و درمان شدیم…
راستی متاورس برای از میان برداشتن محدودیتها و آزادی کامل بود یا قرار است سرنوشت متاورسیمان هم بهدست صاحبان قدرت متاورسی رقم بخورد؟