احتمالا اولین اسمی که با شنیدن نام بازی‌های کامپیوتری به ذهن ما خطور می‌کند، بازی قارچ خور یا سوپر ماریو است. قیافه بامزه شخصیت اول این بازی چنان در ذهن‌ها مانده که کمتر کسی در ایران امروز یافت می‌شود که با شنیدن نام قارچ خور لبخند بر لبش ننشیند. اما شاید به‌ندرت بتوان کسی را پیدا کرد که از نام شرکت اصلی پشتوانه سوپر ماریو خبر داشته یا با آن آشنایی داشته باشد. شرکت نینتیندو یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه ساخت کنسول‌های بازی است. علی‌رغم نقش تاثیرگذاری که این شرکت در توسعه کنسول‌های بازی و بازی‌های ویدئویی داشت، نام محصولات آن همانند پلی‌استیشن یا Xbox بر سر زبان‌ها نیفتاده است. (تاریخچه پلی‌استیشن، از آغاز تا امروز و تاریخچه ایکس باکس را در مبیت بخوانید.) بااین‌حال این شرکت که نام خود را با ساختن بازی سوپر ماریو برای همیشه در حافظه تاریخی بازی‌های کامپیوتری ثبت کرده است، با قدرت به فعالیت خود ادامه داده و در سال 2016 کنسولی بانام نینتندو سوئیچ را ارائه داد. در این مقاله از مبیت قصد داریم شما را با خود سوار بر ماشین زمان کرده و دست در دست یکدیگر مسیری را که نینتندو تا رسیدن به نینتندو سوئیچ طی کرده، بپیماییم.
تاریخچه مختصری از شرکت نینتندو
حدود 231 سال پیش فوساجیرو در زمانی که هنوز موتور تکنولوژی روشن نشده بود، سنگ بنای نخستین شرکت سازنده سرگرمی‌های مدرن را در ژاپن گذاشت. این شرکت در ابتدا تنها یک اتاق کوچک بود که کارت‌های بازی هانافودا را تولید می‌کرد. این مجموعه شامل 52 کارت دست‌ساز بود که خیلی سریع توانست نام نینتیندو را بر سر زبان‌ها اندازد. محبوبیت این کارت‌ها نخستین پله از نردبان ترقی نینتندو بود که با حمایت یاکوزا قدم بر روی آن گذارد. جالب است بدانید که نینتندو بیشتر محبوبیت خود را در آن سال‌ها مدیون باجه‌های کوچک فروش سیگار است. چراکه در آن سال‌ها یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های توزیع کارت‌های بازی نینتندو باجه‌های سیگارفروشی بودند.
در جریان جنگ جهانی دوم موسس نینتندو جان خود را از دست داده و سکان این کشتی تازه به آب افتاده در اختیار هیروشی یامائوچی قرار گرفت. این مرد جوان و بااستعداد با بهره‌گیری از شخصیت‌های معروف کارتونی دنیای دیزنی بر روی کارت‌های خود، محبوبیت نینتندو را نه در سطح ژاپن که در سطح جهانی بیشتر کرد. در اینجا بود که جاه‌طلبی‌های هیروشی یامائوچی کار دستش داد. چراکه این مرد تصمیم گرفت تا حوزه کاری نینتندو را با افتتاح هتل‌ها، تاکسیرانی‌ها و ساخت وسایل برقی مانند جاروبرقی توسعه دهد. اما نینتندو برای این کارها ساخته نشده بود. شکست نینتندو در تجارت‌های جدید از یک سو و کاهش محبوبیت کارت‌های بازی با ظهور اسباب‌بازی‌های جدید از سوی دیگر، سبب شد که نینتندو کار تولید اسباب‌بازی را کلید بزند.
به لطف طراحان خلاق، نینتندو توانست در این حوزه هم بدرخشد. این شرکت در سال 1964 ساخت اسباب‌بازی‌های مکانیکی را با افتتاح مرکز تحقیق و توسعه بازی‌ها آغاز کرده و توانست با ساخت یک بازوی مکانیکی بار دیگر نام خود را بر سر زبان‌ها اندازد. در این سال‌ها کم‌کم بازی‌های ویدئویی سر از تخم بیرون آورده و رخ نشان می‌دادند. سازندگان نینتیندو که یک‌بار طعم شکست را چشیده بودند، خیلی زود قدم به این دنیا گذاشته و اولین بازی ویدئویی خود را در سال 1975 روانه بازار کرد. ازاینجا به بعد کم‌کم نینتندو توانست سوار بر قطار ایده‌ها تا قله موفقیت پیش رود. (مقاله خرید کنسول یا سیستم گیمینگ، تجربه بازی با کدامیک جذابتر است؟).
کنسول گیم اند واچ، اولین کنسول بازی موفق تاریخ
پیش از ارائه کنسول گیم اند واچ نینتیندو یک عرضه بسیار محدود از کنسول کالر تی وی گیم را تجربه کرد. این کنسول که تنها می‌توانست بازی‌های ذخیره‌شده بر روی حافظه خود را اجرا کند، در پنج دستگاه تولید شده و در ژاپن به فروش رسید. (راهنمای جامع خرید کنسول بازی را در مبیت بخوانید.)
اما موفقیت اصلی شرکت نینتیندو با یک ماشین‌حساب رقم خورد. شاید اگر بشنوید که بازی‌های نسبتا بی‌مزه‌ای که با ماشین‌حساب انجام می‌دهید، ایده ساخت اولین کنسول بازی را به ذهن یکی از طراحان نینتندو آورد، تعجب کنید. حوالی آغاز دهه 80 میلادی بود که بازی کردن یک نفر با ماشین‌حساب در قطاری که گانپی، طراح به‌نام شرکت نینتیندو نیز مسافر آن بود، دنیای بازی‌های جهان را تغییر داد. در سال 1980 نینتندو برای اولین بار از یک کنسول بازی رونمایی کرد. در همان عرضه اولیه 60 نسخه از این کنسول طراحی شد که هر کدام از آن‌ها بازی‌های متفاوتی در حافظه خود داشت. همین موضوع یکی از مواردی بود که مشتریان را به خرید بیشتر این کنسول‌ها تشویق می‌کرد.
در همین سال و به دنبال این موفقیت در بازارهای ژاپن، سازندگان نینتندو تصمیم گرفتند که در بازارهای آمریکا نیز نامی برای خود به هم بزنند. اما بازی‌های محبوب ژاپنی‌ها نتوانستند نظر آمریکایی‌ها را به خود جلب کنند، ازاین‌رو یکی از طراحان جوان نینتندو شروع به خلق شخصیتی مطابق سلیقه آمریکایی‌ها کرد. به یک هفته نکشید که این شخصیت توانست جای خود را در دل مردم امریکا باز کرده و به موفقیت چشمگیری دست یابد.
کنسول فمیکام، تثبیت‌کننده حضور نینتیندو در بازارهای امریکا
همان‌طور که گفتیم ایده کنسول گیم اند واچ از یک ماشین‌حساب می‌آمد. بنابراین طبیعی است که این کنسول قابل‌حمل بوده و به‌اندازه ماشین‌حساب سبک‌وزن باشد. اما طراحان نینتیندو ایده‌ای را جستجو می‌کردند که بتوانند کنسول‌های خود را نه‌تنها در داخل جیب یا کیف افراد که در خانه‌های آن‌ها وارد کنند. ازاین‌رو اولین کنسول خانگی خود را با نام فمیکام یا NES در سال 1983 وارد بازار کرد.
علی‌رغم انتظاراتی که از این کنسول می‌رفت، فمیکام در بخش فنی با مشکلات جدی مواجه شد. یکی از این مشکلات فریز شدن بعضی از کنسول‌ها در حین بازی بود که نینتیندو را وادار کرد تا آن‌ها را به هزینه شخصی تعویض کند. به‌علاوه سلیقه خاص آمریکایی‌ها نیز سبب شد که طراحان نینتیندو مجبور به تعویض بعضی از ویژگی‌های این کنسول ازجمله نام آن شوند. کنسول فمیکام که الان در آمریکا با نام NES شناخته می‌شد، توانست تبدیل به یک زادگاه امن برای مرد قارچ خور شود. قرارگیری این بازی که به جرات محبوب‌ترین بازی کنسولی به شمار می‌رفت، در کنار کنسول نس توانست نام نینتیندو را برای همیشه در فهرست برندهای موفق در بازار آمریکا قرار دهد.
سوپر نس، همراه دوران اوج نینتندو
پس از موفقیت چشمگیر کنسول‌ها و ارائه شدن بازی‌های مختلف توسط نینتندو، نوبت به کنسول گیم بوی به‌عنوان نسل جدید این خانواده رسید. این کنسول که در سال 1989 متولد شد، یک کنسول دستی است که نسبت به نسل اول کنسول‌های قابل‌حمل نینتندو بسیار قوی‌تر است. بازی جذاب خانه‌سازی که هنوز نیز در گوشی‌های هوشمند همراه وقت‌های سوخته بسیاری از ما است، همراه با این کنسول عرضه شد. (راهنمای خرید گوشی گیمینگ را در مبیت بخوانید.)
هرچند که در طی رسیدن به این قسمت از مسیر، نینتندو تصمیمات عجیبی گرفت و عهدهای غریبی بست که نتوانست پای هیچ‌یک از آن‌ها بایستد. بااین‌حال این شرکت هنوز به دلیل بازی‌های منحصربه‌فرد خود در میان مردم محبوب بود. پس‌ازاینکه شرکت نینتندو قرارداد خود را با سونی برای ساخت درایوهای نوری به هم زد، طراحان این شرکت ایده بازگشت کنسول موفق NES را ارائه دادند. در سال 1995 بود که کنسول SNES یا Super NES را با گرافیک 64 بیتی ارائه دادند. ازآنجاکه این کنسول با بازی‌های بسیار جذابی ارائه شد، توانست در طی یک سال به فروش عجیب یک میلیون نسخه‌ای دست یابد.
در ادامه این فروش موفقیت‌آمیز، نینتندو کنسول آلترا 64 را ارائه داد. با توجه به اینکه طراحان نینتندو در تلاش بودند تا همگام با رقبای خود پیش بروند، ارائه یک کنسول کارتریج در زمانی که سی‌دی‌ها جای خود را باز کرده بودند، یک حرکت نه‌چندان درست به شمار می‌رفت. هرچند به دلیل گرافیک فوق‌العاده و سازگاری با سری جدید بازی‌های جذاب نینتندو، آلترا 64 توانست دین خود را به نینتندو ادا کند.
ویرچوال بوی، فرزند مجازی نینتندو
از همان سال 1995 بود که نینتندو تصمیم گرفت با ورود به دنیای واقعیت مجازی بیشتر به ذهن کاربران خود نفوذ کند. درواقع ارائه کنسول‌های SNES و آلترا نیز تلاشی برای رسیدن به این هدف بود. گام‌های موفق برداشته‌شده در پروژه‌های پیشین و تجمیع تجارب حاصل از آن‌ها ویرچوال بوی را به وجود آورد. هرچند که به دلیل عدم هماهنگی فناوری روز با سطح خلاقیت طراحان نینتندو، بازی‌های زیادی با این کنسول سازگار نشد و نتوانست تجربه خوبی را به کاربر منتقل کند. اما بدون شک تلاش نینتندو برای ساخت و ارائه چنین کنسولی گامی موثر در جهت توسعه بازی‌های کامپیوتری به شمار می‌رود.
یک سال بعدازاین شکست شرکت نینتندو درحالی‌که مهم‌ترین و تأثیرگذارترین کارمند خود را از دست داده بود، از کنسول نینتندو 64 رونمایی کرد. این کنسول ازنظر سخت‌افزاری پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشت و توانست با پردازنده 64 بیتی خود بازی‌های جالب‌تر و سنگین‌تر را اجرا کند. این پردازنده جذاب و پرکاربرد تاکنون مانند یک راز در سینه نینتندویی‌ها باقی مانده و همین یگانگی این کنسول مرموز را موردتوجه قرار داد. هرچند سرنوشت چندان با این کنسول راه نیامد و در مصاف با رقیب سرسختی چون PS1 با شکست مواجه شد.
سری گیم بوی، نسل سرنوشت‌ساز نینتندو
گیم بوی کالر اولین کنسول رنگی بود که برای طرفداران ویژه نینتندو ارائه شد. هرچند رنگی بودن تنها مزیت این کنسول نبوده و بهبودهای سخت‌افزاری و سازگاری با بازی‌های نسل قبل توانسته ویژگی‌های مثبت دیگری همچون صرفه اقتصادی را به زیبایی آن بیفزاید.
کنسول دیگر این سری گیم بوی ادونس نام گرفت که در سال 2001 به بازار آمد. این سری از کنسول‌های گیم بوی نیز توانست موفقیت چشمگیری به دست آورد. این موفقیت به حدی بود که طراحان نینتندو با ساخت گیم بوی ادونس SP و گیم بوی ادونس میکرو، خداحافظی با این سری را به تاخیر انداختند تا طعم خوب موفقیت را برای مدت بیشتری در زیر دندان داشته باشند.
نینتندو DS، کنسول نجات‌دهنده نینتندو
با ظهور کنسول‌های قدرتمندی همچون پلی‌استیشن 2 و Xbox نینتندو تقریبا حرفی برای گفتن نداشت. حتی تلاش این شرکت در ارائه کنسول گیم کیوب به دلیل طراحی نه‌چندان مناسب با شکست مواجه شد. بااین‌حال طراحان نینتندو بار دیگر سلول‌های خاکستری خود را به کار گرفته و با ارائه نینتندو DS منجی شرکت نینتندو شدند. این محصول به یک نمایشگر دوگانه لمسی مجهز بود که می‌توانست سطح بالایی از فناوری را در اختیار کاربر قرار دهد. این کنسول دستی با بهره‌گیری درست از فناوری و حرکت همگام با آن توانست بار دیگر نینتندو را پیروز میدان رقابت کند.
نسل بعدی این کنسول که در سال 2011 و با نام تری دی اس به بازار آمد، نه‌تنها کاربران بلکه کارشناسان این حوزه را نیز شگفت‌زده کرد. همان‌طور که گفته شد کنسول دی اس به دلیل استفاده از نمایشگر لمسی، به‌نوعی در فناوری پیشگام محسوب می‌شد. حال تری دی اس با ترکیب این فناوری و توانایی نمایش سه‌بعدی توانست انقلابی در عرصه کنسول‌های دستی به وجود آورد.
کنسول وی همراه با حسگرهای حرکتی به بازار آمد
درحالی‌که شرکت‌های سونی و مایکروسافت بر سر ارتقا فناوری کنسول‌های خود برای جذب کاربران حرفه‌ای با یکدیگر رقابت می‌کردند، بار دیگر طراحان نینتندو حماسه آفریدند. هوش سرشار این طراحان متوجه کاربران عادی شده و با طراحی حسگرهای حرکتی تمامی ذهن و جسم کاربران را به تسخیر خود درآوردند. کنسول وی و حسگرهای حرکتی‌اش به کاربران این امکان را داد تا برای بازی کردن از پشت میز بلند شده و تمامی اندام‌های خود را درگیر کنند. همچنین حس خوب یک بازی خانوادگی کنسول وی را در میان تمامی افراد جامعه محبوب کرد.
نسل بعدی کنسول وی به نام وی یو می‌رفت تا یک پایان غم‌انگیز را برای نینتندو رقم بزند. این کنسول که در سال 2012 به بازار آمد، نتوانست در برابر رقبای قدرتمندی همچون پلی‌استیشن 4 و Xbox 1 دوام آورد. حتی باوجود کنترلرهای نسبتا سنگینی که امکان کنترل دستگاه را از تمامی نقاط اطراف فراهم می‌ساخت.
و سرانجام نینتندو سوئیچ
نینتندو سوئیچ که بر پایه تجربه ناموفق وی یو بنا نهاده شده بود، در اکتبر 2016 رونمایی شد. این کنسول از سری کنسول‌های دستی است که کنترلرهای حرکتی وی یو را به ارث برده است. سوئیچ کنترلی نینتندو سوئیچ از نوع هیبریدی است. به این معنا که درعین‌حالی که می‌توانید با اتصال کنسول به کنترلرهای مخصوص به‌عنوان یک کنسول دستی از آن استفاده کنید، می‌توانید تبلت مرکزی را روی داک مخصوص قرار دهید و از طریق یک نمایشگر مجزا یا صفحه تلویزیون بازی خود را جذابتر کنید.
صفحه‌نمایش این کنسول دارای اندازه‌ای برابر 6.2 اینچ و وضوح HD است. این کنسول دارای دو کنترل‌کننده جداشونده است که از طریق جابجایی کشویی در اطراف کنسول می‌توانند امکانات مختلفی را در حین بازی در اختیار کاربر قرار دهند. حافظه داخلی کنسول نینتندو سوئیچ 32 گیگابایت است. اما احتمالا سرتان با خواندن این جمله که این حافظه با یک کارت میکرو SD تا دو ترابایت قابل‌افزایش است، سوت خواهد کشید. قدرت کنسول سوئیچ تنها به اینجا ختم نشده و استفاده از یک ترافلاپ قدرتمند پردازشی، آن را به نیرومندترین فرزند نینتندو تبدیل کرده است.
سخن پایانی
نینتندو در طول مسیر خود برای رسیدن به موفقیت در طراحی و فروش کنسول نینتندو سوئیچ با فرازوفرودهای زیادی مواجه شد که پیمودن آن‌ها 231 سال به طول انجامید. در اینجا سفر با ماشین زمان مبیت به انتها می‌رسد. امید که خواندن مسیر پر از سختی نینتندو در رسیدن به موفقیت سرمشقی برای تمامی کسب‌وکارهای تازه باشد.
